Voor zijn mensen: de biografie van Wim Kok

Eind vorig jaar verscheen het eerste deel van een biografie van voormalig PvdA-voorman Wim Kom ‘Wim Kok 1: Voor zijn mensen 1938-1994’. Oud-bestuurslid en huidige fractieondersteuner Jan Janse las het met de nodige scepsis vooraf en schreef de volgende recensie.

KOK’s biografie: LEES die! Bekentenis vooraf. Als traditioneel sociaal-democraat was ik kritisch over Wim Kok. Voor mij was hij toch vooral de premier van 2 Paarse Kabinetten die, onder de vlag van de zogenaamde Derde Weg, het neoliberalisme in Nederland ruim baan gaf. Met grote ruimte voor het bedrijfsleven door deregulering, verzelfstandiging of zelfs privatisering van m.i. essentiële publieke basisbehoeftes als nutsvoorzieningen (water, elektriciteit), openbaar vervoer, woningbouw, etc.

Na lezing van de biografie “WIM KOK een leven op eigen kracht. Deel I Voor zijn mensen 1938-1994” moet ik mijn beeld van Wim Kok in zijn tijd, grotendeels ook de door mij beleefde tijd, echt bijstellen.
De biografie.
Marnix Krop (oud adjunct directeur van de Wiardi Beckmanstichting en oud ambassadeur in Berlijn en Warschau) heeft een indrukwekkende en zeer boeiende biografie over Wim Kok’s inzet in de jaren 1938-1994 geschreven. Door Kok’s overlijden eind 2018 heeft Krop de biografie in 2 delen gesplitst.
Het 2^e deel over de 2 Paarse kabinetten en z’n werk daarna volgt in 2022.
De biografie is behoorlijk kritisch, maar ook heel inlevend over de inzet van Kok, wiens leven vanaf zijn jeugd in de Krimpenerwaard op de voet gevolgd wordt: 550 pagina’s lang, goed gedocumenteerd voorzien van een uitgebreid notenoverzicht en beeldbepalende foto’s.
De grote kracht van het boek is dat Krop allereerst een boeiend tijdsbeeld schetst en binnen die context de enorme inzet van Kok. Kok werd op tal van terreinen met flinke breuken in het bestaande tijdsbeeld geconfronteerd: economisch, maatschappelijk, sociaal, cultureel en internationaal. In die zeer helder en informatief beschreven woelige wereld probeerde de sociaal gedreven, maar ook wat wantrouwige Kok vooral op eigen kracht en met steun van zijn thuisfront en enkele cruciale strijdmakkers, zoekend maar vasthoudend voor zijn mensen op te komen. Dat zo belangrijke thuisfront, het door zijn vrouw Rita bewaakte “Fort Kok”, wordt in cursiefjes intiem beschreven.
De inzet van de polderjongen die premier werd was volgens Krop gebaseerd op 5 fundamentele, klassieke sociaal-democratische overtuigingen van Wim Kok.
*Iedereen had recht op een goede boterham, verdiend met eerlijk en gerespecteerd werk.
*En op collectieve goederen als onderwijs, huisvesting, zorg, recreatie (Kok was groot voetbalfan) etc
*De noodzaak tot aandacht voor duurzaamheid, milieu en klimaat was voor Kok snel helder.
*Internationaal bewustzijn en betrokkenheid. (Als blijk daarvan Kok’s steun aan Walesa en Mandela.)
*Verbinden als dominante werkwijze. Met tegenspelers samen grote problemen te lijf gaan als de nood aan de man was: zie het in 1982 als FNV voorzitter met van Veen gesloten akkoord van Wassenaar. Kok die als partijleider vond dat de PvdA t.b.v. haar achterban een natuurlijke regeringspartij moest zijn i.p.v. een permanent polariserende partij die zichzelf buitenspel zette.

Of ik mijn oude kritische kijk op premier Kok na lezing van deel 2 bij zal moeten stellen, weet ik nog niet. Al lezend kreeg ik wel steeds meer bewondering voor deze authentieke , gedreven sociaal-democraat, die vanuit eigen ervaring, praktische vooruitgang en toekomstperspectief voor zijn soort mensen als leidraad had.
En het boeiende tijdsbeeld dat Krop biedt is leerzaam én relativerend.
Een warme aanbeveling daarom voor deze dikke pil die wegleest als een trein.

Jan Janse, 18.4.2020.